Afyonkarahisar'da yoğun olarak yetiştirilen mandalar kurban olarak da kesiliyor. Afyonkarahisar Damızlık Manda Yetiştiricileri Birliği Başkanı Ömer Kelem, diğer büyükbaşlara göre manda etindeki kolesterol oranının düşük olduğunu belirterek, "Manda eti insan sağlığı için çok kıymetli, çok değerli. Yöremizde sucuk için ağırlıklı manda eti kullanılır; kolesterolünün düşük olması sebebiyle ama mandalarımız gerçek fiyatında kesilemiyor" dedi.
Manda yetiştiriciliğinin önemli merkezlerinden Afyonkarahisar'da, manda sütü kaymak; eti de sucuk yapımında kullanılıyor. Kaymak ve sucuğuyla ünlü kentte yetiştirilen mandalar, kurbanlık olarak da kesiliyor. Etindeki kolesterol oranı sığıra göre çok düşük olduğu bilinen mandalar, kurbanda sığırla aynı fiyata, karkas kilosu 200 liraya satılıyor. Türkiye genelinde manda ve sığır kesimi ile et üretimi arasında da önemli bir fark bulunuyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, 2022 yılında Türkiye genelinde 5 milyon 480 bin 489 baş sığır kesilirken, et üretim oranı 1 milyon 572 bin 747 ton oldu. Manda kesim oranı ise 62 bin 285 baş, et üretim oranı da 13 bin 586 tonda kaldı.
'BÜYÜKBAŞTAKİ İSLAMİ USULLERİN HEPSİ MANDA İÇİN DE GEÇERLİ'
Afyonkarahisar Damızlık Manda Yetiştiricileri Birliği Başkanı Ömer Kelem, geçen yıl kentte toplam 200 baş manda kesildiğini, bu yılki rakamın da aynı düzeyde olmasını beklediklerini söyledi. Sığıra göre manda kesiminin oldukça düşük olduğunu ancak mandanın da kurbanlık olduğunu anlatan Ömer Kelem, 2 yaşını dolduran her mandanın kurban olabildiğine dikkati çekti. Kelem, "Büyükbaştaki İslami usullerin hepsi manda için de geçerli. Mandalarda da büyükbaş hayvanlarda da yavru dişleri olur. Mandalar 2 yaşını doldurduğu anda önde alttaki 2 diş düşer yerine daha iri 2 diş gelir. O diş kurbanlık olduğunun göstergesidir. İnekler, sığırlar kaça kesiliyorsa mandalar da aynı fiyata kesiliyor" dedi.
'FARK KARKASTA ORTAYA ÇIKIYOR'
Büyükbaşta sığır ve ineğin satış fiyatının değiştiğini, mandanın erkeği ve dişisinin ise aynı fiyata satıldığını kaydeden Birlik Başkanı Ömer Kelem, bu durumun manda yetiştiricileri için olumsuz olduğunu, mandanın erkeğinin de erkek sığırla aynı fiyatta kesilmesi gerektiğine işaret etti. Kurban olma yaşı mandalarda 24 ayı bulurken, diğer büyükbaş türlerinin cinsine göre en erken 18 ayda kurbanlık yaşına gelebildiğine işaret eden Ömer Kelem, "Ortalama bir mandanın canlı ağırlığı kurbanlık olduğu dönemde 400 kilogram olurken, diğer büyükbaş türlerinde ağırlık gelişimine ve cinsine bağlı olarak daha fazla oluyor. 400 kilogram ağırlığındaki bir manda şu anda canlı kilosu 200 liradan yaklaşık 80 bin TL'ye satılırken, diğer büyükbaş türlerinde de 200 lira olan canlı kilo fiyatı değişmiyor. Ancak diğer büyükbaşlarda ağırlık daha fazla geldiği için fiyat da yüksek oluyor. Burada fark karkasta ortaya çıkıyor. Manda karkas ağırlığında diğer büyükbaşlara göre daha az et verebiliyor. Canlı ağırlıkta 400- 450 kilo gelen bir mandadan 200- 250 kilogram karkas alınırken, diğer büyükbaşlarda karkas et alımı daha fazla oluyor" diye konuştu.
'MANDA ETİNİN KOLESTEROLÜ ÇOK DÜŞÜK'
Mandaların günde 7 ile 10 litre arasında süt verdiğini, sütü az olduğu için de kıymetli olduğunu anlatan Ömer Kelem, "İki- üç katı yağ oranı, ham protein oranı ve içindeki protein değerleri çok yüksek bir süt, kaliteli bir süt. Eti hususunda da üniversite araştırma yaptı. Manda etinde kolesterol oranı düşük. Bir sığırda yüzde 4 civarında kolesterol oranı varsa manda da bu oran yüzde 1'e düşüyor. Yani yarısında da aşağıya düşüyor. Mandanın etinin kolesterolü çok düşük. Manda eti aslında insan sağlığı için çok kıymetli, çok değerli bir et. Bununla ilgili aslında büyük sıkıntılar var, bizim yöremizde aslında sucuk için ağırlıklı manda eti kullanılır. Kolesterolünün düşük olması sebebiyle kullanılır ama bizim mandalarımız gerçek fiyatında kesilemiyor. Aslında biraz daha değerli olabilir manda eti" ifadelerini kullandı.
'2 YAŞINI DOLDURMAYANLARI KURBANLIK OLARAK SATMIYORUZ'
Manda besicisi Ömer Eşmen de "Mandalarımız 2 yaşını doldurduktan sonra kurbanlık olabiliyor. 2 yaşını doldurmayanları kurbanlık olarak satmıyoruz. Bunların kesim fiyatları ineklerle aynı şu anda. Baskülleri de aynı şekilde, ineklerin baskülleri 100 lira ise mandaların baskülleri de aynı şekilde, kesim fiyatları da aynı şekilde devam ediyor" dedi.
