28 Ekim 1923 Ankara Gazi Mustafa Kemal Atatürk uzun uzun düşünmüş ve kararını vermiştir. Arkadaşlarını toplar ve onlara kararını açıklar: " Arkadaşlar! Yarın Cumhuriyeti ilân ediyoruz. " Arkadaşları çok sevinir ve onu ayakta alkışlarlar.
29 Ekim 1923 günü TBMM toplanır, Cumhuriyet ilan edilir ve Gazi Mustafa Kemal Atatürk Cumhurbaşkanı seçilir. Kutlamalar başkent Ankara 'dan dalga dalga tüm ülkeye yayılır, kutlamalar başlar ve tüm ülkeyi büyük bir sevinç ve mutluluk kaplar. İnsanlar sokaklara dökülür. Cumhuriyetin ilanını kutlamaya başlarlar. Bu bilgileri okulda öğrenciyken Öğretmenlerimizden öğrenmiştik.
Peki Kaş kazasında ( İlçesinde) haber nasıl duyulmuştu?
Bir zamanların küçük ve gözlerden uzak Kaş kazasında (İlçesinde) haber duyulunca ne olmuştu?
Kaş kazası (İlçesi) sakinleri nasıl kutlamışlardı Cumhuriyetimizin İlanını?
O zamanlar bir kaç yüz nüfusun yaşadığı Kaş kazası (İlçesi) sakinleri ne yapmışlardı?
Bu soruların cevaplarını kitaplarda bulamayız. Bu soruların cevaplarını o zamanlar Kaş 'ta yaşayan insanlarda ve onların anlattıklarında buluruz. O halde gözlerimizi kapatalım, şöyle geçmişe doğru bir yolculuğa çıkalım :29 Ekim 1923 günü Ankara 'da Cumhuriyetimiz İlan edilmiş ancak Kaş kazasına (İlçesine) haber ulaşmamıştır. Haber 3 gün sonra ulaşır. Kaş kazasından Elmalı 'ya ,Elmalı 'dan Kaş kazasına posta getirip götüren Hançer Atlı Postacı 'nın haberi ile. Her günkü günlerden bir gün yaşanıyordu Kaş kazasında. Bir kaç yüz Kaşlı; Kaş'ın küçük meydanında toplanmış ve sohbet etmekteydiler. Akşam güneşi batmak üzeredir. Atlı postacı Elmalı 'dan postayı getirmiş ve meydana inmiştir. Selam verir Kaşlılara. Kaşlılar " Hoş geldin Atlı postacı. Ne haberler getirdin? Memlekette ne var ne yok? " diye sorarlar. Atlı postacı onlara " 29 Ekim 'de Ankara 'da Cumhuriyetin İlan edildiğini ve Mustafa Kemal Atatürk'ün Cumhurbaşkanı seçildiğini "söyler. Haber sevinçle karşılanır. Birbirlerine sarılırlar. Güneş batmış ve karanlık çökmüştür. Evlerinin yolunu tutarlar akşam yemeği için ve bu güzel haberi ailelerine vermek için. Akşam yemeğinden sonra sanki sözleşmiş gibi evlerinden çıkarlar. Ellerinde gaz lambası, fener ve yanan çıralarla. Küçük meydanda toplanırlar. Hep birlikte şimdiki Yat Limanının bulunduğu kayalıklara varırlar. Büyük bir ateş yakarlar. Ateşin karşıda bulunan Meis Adası' ndan görülmesi için bolca odun atarlar. Ateşin etrafında oynarlar, dans ederler ve türküler söylerler. Haberi 3 gün sonra almış olsalar da görkemli bir şekilde kutlarlar. Bundan sonra her yıl 29 Ekim günü biraraya gelerek, aynı yerde ateş yakarlar, davul zurna çalarak oynarlar, dans ederler. Daha sonra kutlamalar Cumhuriyet Meydanı' nda olur. Kaş Belediyesi Cumhuriyet Meydanında bulunan şimdi Turizm Müdürlüğü olarak hizmet veren ve bitişiğinde şimdiler de işyeri olarak hizmet veren 2 dükkanı da kapsayan o zamanlar tek katlı bitişik olan binada hizmet vermektedir. Meydana Cumhuriyet Meydanı adı verilir. Kutlamalar bu meydanda her yıl artan bir coşkuyla kutlanmaya başlanır. Her yıl 28 Ekim günü sokaklar ve meydanlar mersin dallarıyla taklarla ve Türk Bayraklarıyla donatılırdı.
Akşam Cumhuriyet Meydanında yakılan ateşin etrafında tüm Kaşlılar, Kaş protokolü, Kaş 'ta görev yapan herkes biraraya gelir ve davul zurna eşliğinde oyunlar oynayıp, dans edip, şarkı ve türkü söyleyerek Cumhuriyet Bayramını Kutlarlarmış. Cumhuriyet coşkusu her yıl artarak devam etmiş. Bazen TRT ve TRT Antalya Radyosundan sanatçılar davet edilmiş ve konserler düzenlenmiştir. Ayrıca mahallî sanatçılarda sahne almıştır.
1980 li yıllardan itibaren Kaş ilçemizde turizm hareketlerinin çok gelişmesi ve yoğun yerli ve yabancı turist akınına uğramasıyla Cumhuriyet Bayramı kutlamaları ve özellikle 29 Ekim akşamı düzenlenen Cumhuriyet Balosu tatile gelenlerin çok ilgisini çekmiştir. Kutlamalar gerek medya, gerek radyo, gerek TV haberleri, gerek yazarların ve gazetecilerin köşe yazılarıyla;gerekse ağızdan ağıza tüm ülkeye ve tüm dünyaya yayılmıştır . Hatta belgeseller bile çekildi. Öyle ki; herkes "29 Ekim akşamı Kaş Cumhuriyet Meydanında Cumhuriyet Bayramı kutlamalarında olacağım;Kaş 'ta buluşmak üzere " diye not alırlar ve birbirlerine haber verirlermiş.
101 yıl önce birkaç yüz Kaşlının başlattığı Kaş Cumhuriyet Bayramı kutlamaları artık uluslararası olarak onbinlerin; yirmibinlerin katıldığı etkinliklerle kutlanmaktadır. Kutlamalara katılanlar o kadar arttı ki Cumhuriyet Meydanı dolup; limana taşıyor. İlçenin tüm caddeleri ve sokakları insan seline dönüyor adeta Cumhuriyet coşkusunu yaşamak için.
1923 yılından başlayarak günümüze kadar etkinlikleri yaşatan, geliştiren ve yaygınlaştıran Kaşlılara, Kaş ilçemizde görev yapan Kaymakamlarımıza, Belediye Başkanlarımıza, Komutanlarımıza, Devlet Memurlarımıza ,Güvenlik Güçlerimize, Muhtarlarımıza, Sivil Toplum Kuruluşlarımıza, Siyasi Partilerimize,öğretmenlerimize, öğrencilerimize; basınımıza, medyamıza, Katılımcılara; emeği geçenlere ve organizasyonda yer alan isimsiz kahramanlara teşekkür eder, minnettarlıklarımı sunarım. Cumhuriyetimizin 102. Yılında daha da büyük bir çoşku ve katılım ile kutlamalar Kaş Cumhuriyet Meydanında yaşanacaktır. Cumhuriyetimizin 101. Yılı kutlu olsun.
Cumhuriyetimizi kuranlara ve bizlere emanet edenlere minnettarız. Başta Cumhuriyetimizin Kurucusu Ulu Önder Gazi Mustafa Kemal Atatürk olmak üzere ,silâh arkadaşlarına , Kahraman Gazilerimize ve Azîz Şehitlerimize minnettarlıklarımı sunarım. Allah hepisinden razı olsun.
Yaşasın Cumhuriyet!
