ATB Başkanı Ali Çandır, hallerde işlem gören sebze ve meyve miktarlarının her geçen yıl azaldığına dikkat çekerek, “Son 10 yılda hallerimizdeki işlem miktarları; domateste yüzde 56, sebzede yüzde 47 ve meyvede ise yüzde 38 azaldı” dedi.
Antalya Ticaret Borsası (ATB) Ocak Ayı Meclis Toplantısı düzenlendi. Meclis Başkanı Erdoğan Ekinci başkanlığındaki toplantıda 2024 ekonomik değerlendirmesi ve 2025 beklentileri görüşüldü. Ekonomi ve gündeme dair açıklamalarda bulunuldu. Mecliste konuşan ATB Başkanı Ali Çandır, Bolu Kartalkaya’daki otel yangınında hayatını kaybeden vatandaşlar için baş sağlığı dileyerek sözlerine başladı. Çandır, yangında yaralananlara acil şifalar dileyerek, ailelerin acısını paylaştıklarını ifade etti. Çandır, Antalya hallerinde işlem gören yaş meyve ve sebze miktarlarının her yıl azaldığını ifade etti. Son 10 yılda domates işlem miktarının yüzde 56, sebzede yüzde 47 ve meyvede yüzde 38 düşüş olduğunu belirten Çandır, 2024 yılında Antalya hallerinde işlem gören domates miktarının 294 bin tona, sebzenin 814 bin tona ve meyvenin ise 189 bin tona gerilediğini açıkladı. Türkiye genelinde domates üretiminin 2,6 milyon tona, sebze üretiminin 5 milyon tona ve meyve üretiminin 2 milyon tona ulaştığını hatırlatan Çandır, hallerde işlem gören ürün oranının yüzde10 civarında kaldığını belirtti. Bu durumun piyasa işleyişini olumsuz etkilediğini ve yaş meyve-sebze ticaretinin daha etkin bir yapıya kavuşturulması gerektiğini ifade etti.
Antalya’nın ihracatında düşüş
Başkan Çandır, 2024 yılının ekonomik anlamda 2023’e kıyasla daha zor geçtiğini belirtti. Genel ekonomik göstergelere bakıldığında, Türkiye ekonomisinin yaklaşık yüzde 3 büyümesi öngörülse de tarım sektöründeki büyümenin genel ekonominin gerisinde kaldığını ifade etti. Üretimdeki gerilemelerin ihracata da yansıdığını dile getiren Çandır, ülke genelinde toplam ihracatın yüzde 2,1 arttığını, ancak Antalya’nın ihracatında yüzde 1,4’lük bir düşüş yaşandığını belirtti. Yaş meyve ve sebze ihracatında yaşanan düşüşe dikkat çeken Çandır, Türkiye genelinde yüzde 2,4 olan düşüşün, Antalya’da yüzde 7,3 olarak gerçekleştiğini vurguladı. Ayrıca kredi kullanımının yıllık yüzde 43 artmasına rağmen, yüksek enflasyon nedeniyle reel olarak bir büyüme kaydedilemediğini belirtti. Çekle işlem hacminin ülke genelinde yüzde 71, Antalya’da ise yüzde 56 arttığını dile getiren Çandır, protestolu senet hacminde Antalya’daki yüzde 258’lik artışın ciddi bir finansal sıkışıklığın göstergesi olduğunun altını çizdi. Çandır, 2024 yılında kurulan şirket sayısında düşüş yaşanırken, kapanan şirket sayılarındaki artış dikkat çekerek, “Ülke genelinde kurulan şirket sayısı yüzde 10 azalırken, Antalya’da bu oran yüzde 21’e ulaştı. Kapanan şirket sayısında ise ülke genelinde yüzde 21, Antalya’da ise yüzde 46’lık artış yaşandı” dedi. Çandır, bu göstergelerin, işletmelerin ekonomik zorluklarla mücadele ettiğini gösterdiğini ifade etti.
2025 ekonomik beklentileri
Antalya Ticaret Borsası olarak, 2024 yılı boyunca ekonomik beklentilere dair anketler gerçekleştirdiklerini belirten Çandır, yılın başında ve ortasında yapılan anket sonuçları ile yılsonu sonuçlarını karşılaştırdı. Yılbaşında dolar kurunun enflasyon oranında artacağını düşünenlerin oranı yüzde 20 iken, yılsonunda bu oranın yüzde 1’e düştüğünü belirtti. Çandır, “Doların enflasyonun üzerinde artacağını bekleyenlerin oranı yüzde 53’ten yüzde 6’ya gerilerken, enflasyonun altında artış göstereceğini düşünenlerin oranı yüzde 27’den yüzde 31’e yükseldi” diye konuştu. Başkan Çandır, 2024 yılında ekonominin 2023’e göre daha zor geçeceğini tahmin edenlerin oranının yüzde 65 olduğunu, ancak 2025 yılı için aynı tahmini yapanların oranının yüzde 55’e gerilediğini söyledi. Bu durumun, nispi bir iyimserlik yaratmasına rağmen, borçlar ve maliyetler konusunda endişelerin devam ettiğini dile getirdi. Anketlerde, 2025 yılında stokların enflasyondan daha az artacağını düşünenlerin oranının yüzde 62’ye çıktığını, 2024 yılında ise bu oranın yüzde 25 seviyesinde olduğunu belirtti. Maliyetlerin enflasyonun üzerinde artacağını düşünenlerin oranının 2024 yılında yüzde 32 iken, 2025 yılı için yüzde 62’ye yükseldiğini ifade etti.
Anket sonuçlarına dikkat çekti
Anket sonuçlarında dikkat çekerek diğer verileri açıklayan Çandır, “2025 yılında borçların enflasyonun üzerinde artacağını tahmin edenlerin oranı yüzde 43’e çıktı. Kredilerdeki artışın enflasyonun üzerinde olacağını öngörenlerin oranı yüzde 34’e yükseldi. 2024 yılında iş dünyasını en olumsuz etkileyen faktörler sırasıyla; yüzde 56 ile maliyet artışları, yüzde 20 ile enflasyon ve yüzde 11 ile dolar kurundaki yetersiz artış oldu. Önümüzdeki 5 yıl içinde sektörleri en çok etkileyecek temel sorunlar; yüzde 46 oranında maliyet artışları ve yüzde 27 oranında piyasa belirsizliği olarak belirlendi” dedi. Merkez Bankası’nın son iki ayda politika faizini yüzde 45’e çektiğini hatırlatan Çandır, bu indirimin beklendiğini ancak enflasyonun talep kaynaklı değil, arz kaynaklı olduğunu belirtti. Üretim maliyetlerinin, talep piyasasını karşılayacak seviyenin üzerinde olduğunu ifade eden Çandır, enflasyonda kalıcı bir düşüş sağlanması için maliyet baskısını artıracak politikalar yerine, üretimi teşvik edici düzenlemelerin yapılması gerektiğini vurguladı.
Kesme çiçek sektörü
Antalya Ticaret Borsası’nın üyelerinin ihracat kapasitesini artırmaya yönelik çalışmalarına devam ettiğini belirten Çandır, Ticaret Bakanlığı destekli Ur-Ge projelerinin başarıyla sürdüğünü söyledi. 2023’te Kolombiya, 2024’te ise İngiltere ve Kuzey İrlanda’da kesme çiçek sektörüne yönelik ziyaretler gerçekleştirildiğini, son olarak Kenya’da önemli temaslarda bulunulduğunu açıkladı. Çandır, Kenya’nın kesme çiçek sektöründe önemli bir başarı hikayesi yazdığını ve Türkiye’nin de benzer teşvik politikalarıyla bu alanda rekabet gücünü artırabileceğini belirtti. Çandır, meslek komiteleri toplantılarında sıkça gündeme gelen zincir marketlerin piyasa dengesi üzerindeki etkilerine de değindi. Zincir marketlerin, fason üretim yaptırarak tedarikçileriyle rekabet eder hale geldiğini ifade eden Çandır, küçük ve orta ölçekli işletmelerin raflarda yer almasının giderek zorlaştığını belirtti. Zincir marketlerin tahsilat şartları, promosyon talepleri ve tek taraflı indirim uygulamalarının üreticileri zor durumda bıraktığını ifade eden Çandır, bu konuda acil yasal düzenlemelere ihtiyaç duyulduğunu vurguladı. Son olarak, 2025 yılının tüm iş dünyası ve vatandaşlar için sağlıklı, başarılı ve bereketli bir yıl olmasını dileyerek sözlerini tamamladı.
